Nadciśnienie tętnicze - leczenie [Porady lekarza]
Nadciśnienie tętnicze to choroba, która dotyczy ponad 25% dorosłych. Często na jej tle rozwijają się inne schorzenia, np. udar mózgu czy zawał serca. Na czym w ogóle polega ta nadciśnienie, jak je rozpoznać, kiedy iść do lekarza, a kiedy wezwać karetkę?
Co to jest nadciśnienie tętnicze?
O prawidłowym ciśnieniu tętniczym mówimy wtedy, gdy wartości skurczowego ciśnienia tętniczego są mniejsze od 140mmHg, a rozkurczowego mniejsze od 90mmHg. Jeśli podczas pomiaru zaobserwujesz, że Twoje ciśnienie skurczowe jest równe lub większe od 140mmHg i/lub (!) ciśnienie rozkurczowe równe lub większe 90mmHg, to możesz rozpoznawać u siebie nadciśnienie tętnicze.
Nie bez przyczyny postawiłam wykrzyknik obok słowa „i/lub” – jeśli podwyższone są jedynie wartości ciśnienia skurczowego lub rozkurczowego, to świadczy to o izolowanym nadciśnieniu skurczowym lub podwyższonym ciśnieniu rozkurczowym.
Wartość ciśnienia, jaką podano Ci w gabinecie lekarskim podczas pomiaru, możesz porównać z poniższymi tabelami.
Kategoria | Skurczowe | Rozkurczowe | |
Ciśnienie optymalne | < 120 | i | < 80 |
Ciśnienie prawidłowe | 120 – 129 | i/lub | 80 - 84 |
Ciśnienie wysokie prawidłowe | 130 – 139 | i/lub | 85 – 89 |
Ciśnienie tętnicze 1. stopnia | 140 – 159 | i/lub | 90 – 99 |
Ciśnienie tętnicze 2. stopnia | 160 – 179 | i/lub | 100 – 109 |
Ciśnienie tętnicze 3. stopnia | ≥ 180 | i/lub | ≥110 |
Izolowane nadciśnienie skurczowe | ≥ 140 | i | < 90 |
* Gdy wartości ciśnienia tętniczego skurczowego i rozkurczowego należą do różnych kategorii, to przyjmuje się tę wyższą. |
Wiek lub schorzenie | Wartości docelowe ciśnienia tętniczego krwi |
Dorośli | < 140/90 mmHg |
Osoby powyżej 65. roku życia, ale poniżej 80. | w dobrym stanie ogólnym <140/90mmHg, pozostali 140-150/90 mmHg |
Osoby powyżej 80. roku życia | 140-150/90 mmHg |
Chorzy na cukrzycę | < 140/85 mmHg |
Chorzy z przewlekłą chorobą nerek i z jawnym białkomoczem | do rozważenia wartości < 130/90 mmHg |
Podział nadciśnienia tętniczego i jego przyczyny
Nadciśnienie tętnicze możemy podzielić na pierwotne i wtórne.
Nadciśnienie wtórne
Powstaje w następstwie innych chorób lub zaburzeń innych narządów i układów.
Głównymi przyczynami wtórnego nadciśnienia tętniczego są:
- choroby nerek: m.in. miąższowe, naczyniowe, guzy wydzielające w nadmiarze reninę (hormon i enzym odpowiadający za wzrost ciśnienia)
- choroby gruczołów wydzielania wewnętrznego: m.in. hiperaldosteronizm pierwotny (zespół Conna), hiperkortycyzm (zespół Cushinga), guz chromochłonny, zaburzenia funkcji tarczycy, akromegalia, zespół rakowiaka
- choroby układu nerwowego: m.in. zwiększone ciśnienie wewnątrzczaszkowe, różne zespoły neurologiczne
- zwężenie cieśni aorty
- stan przedrzucawkowy, rzucawka
- ostry stres: m.in. oparzenia, stan po dużych zabiegach operacyjnych, hipoglikemia, alkoholowy zespół abstynencyjny
- zespół bezdechu sennego
- leki: lista jest długa, ale warto wspomnieć o tych, które stosowane są powszechnie, np. sympatykomimetyki (też te stosowane przy leczeniu zaburzeń drożności nosa), kortykosterydy, niesterydowe leki przeciwzapalne (m.in. Polopiryna, Aspiryna, Diclofenak, Ibuprofen), preparaty z lukrecji czy doustne środki antykoncepcyjne
- substancje toksyczne: narkotyki (amfetamina, kokaina), alkohol, nikotyna, metale ciężkie
Pierwotne nadciśnienie tętnicze
Przyczyną pierwotnego nadciśnienia są różne czynniki genetyczne i środowiskowe, które zaburzają funkcję jednego lub kilku układów odpowiadających za regulację ciśnienia tętniczego krwi.
Czynnikami ryzyka wpływającymi na jego rozwój są:
- nadmierne spożycie soli
- otyłość, zwłaszcza brzuszna
- mała aktywność fizyczna
- stres psychiczny (zwiększenie napięcia układu współczulnego)
Nadciśnienie tętnicze krwi: objawy
Zwykle nadciśnienie tętnicze nie daje objawów, co niestety jest zwodnicze i może uśpić Twoją czujność. Kiedy ciśnienie krwi staje się bardzo wysokie, a Twój organizm nie jest do tego przyzwyczajony, wskazówką, że coś jest nie tak, mogą być: bóle głowy, zaburzenia widzenia, zawroty głowy, zaburzenia snu czy łatwe męczenie się.
Na skutek nieleczonego nadciśnienia te dolegliwości mogą się nasilić, a obok nich mogą pojawić się inne, szczególnie po rozwinięciu się powikłań narządowych, takich jak:
- przerost lewej komory
- nasilenie lub przyspieszenie rozwoju miażdżycy i tym samym zwiększenie ryzyka m.in. zawału serca, udaru mózgu, ale też zaburzeń funkcji nerek (np. miażdżycy tętnic nerkowych) czy nasilenia niedokrwienia nóg
- rozwarstwienie aorty
- zmiany w naczyniach siatkówki
Przy nadciśnieniu wzrasta ryzyko zgonu z przyczyn naczyniowych.
Nadciśnienie tętnicze krwi: diagnostyka w gabinecie lekarskim i w domu
Podczas diagnostyki nadciśnienia tętniczego lekarz mierzy się ciśnienie, ustala jego przyczynę, (czy jest pierwotne czy wtórne), ocenia ryzyko sercowo-naczyniowe, sprawdza, czy są już obecne powikłania narządowe i czy istnieją inne choroby towarzyszące.
Pomiary ciśnienia tętniczego będą wykonywane w gabinecie lekarskim (tu należy pamiętać o tzw. „efekcie białego fartucha”) oraz w warunkach domowych.
Jak prawidłowo zmierzyć ciśnienie?
Trzeba wykonywać co najmniej 2 pomiary rano (na czczo, a w razie już wdrożonej terapii przed przyjęciem stosowanego leku) i co najmniej 2 pomiary wieczorem (przed kolacją).Zanim lekarz postawi ostateczną diagnozę i rozpozna chorobę, jeszcze przed rozpoczęciem leczenia, należy powtarzać takie pomiary przez tydzień, a w przypadku długotrwałej obserwacji przez tydzień, co 3 miesiące.
Jakie badania trzeba wykonać przy nadciśnieniu tętniczym?
Lekarz, aby uzupełnić diagnozę, może zlecić Ci wykonanie kilku podstawowych badań:
- biochemicznych, takich jak: morfologia, stężenie w surowicy sodu, potasu, glukozy (na czczo), kreatyniny i GFR (wskaźnik przesączania kłębuszkowego), kwasu moczowego, cholesterolu całkowitego, HDL, LDL, trójglicerydów
- badanie ogólne moczu oraz ocenę ilości białka w moczu (Pierwszym objawem upośledzenia czynności nerek to obecność albuminy w moczu)
- EKG
Dalsze badania zostaną Ci zlecone w razie konieczności poszerzenia diagnostyki, sprawdzenia, czy nadciśnieniu nie towarzyszą inne schorzenia i czy nie pojawiły się już powikłania narządowe.
Nadciśnienie tętnicze: leczenie
Zanim lekarz dobierze dla Ciebie odpowiednią formę leczenia, weźmie pod uwagę wszystkie pomiary ciśnienia tętniczego, występowanie powikłań narządowych, Twój wiek i choroby współistniejące.
Aby wspomóc terapię, możesz zmienić swój styl życia i:
- zmniejszyć spożycie soli poniżej 5g na dobę (łyżeczka)
- zwiększyć aktywność fizyczną
- w razie otyłości zredukować masę ciała
Nadciśnienie: leki
Leczenie nadciśnienia polega na zastosowaniu odpowiedniego leczenia farmakologicznego. Istnieje wiele leków, które pomagają obniżyć ciśnienie. Po przeprowadzeniu odpowiednich badań lekarz dobierze dla Ciebie odpowiednie z nich. Zwykle leczenie rozpoczyna się jednym lekiem w małej dawce. W razie konieczności dodaje się drugi lek lub rzadziej zmienia na lek z innej grupy. U większości pacjentów stosuje się dwa lub trzy leki na nadciśnienie z różnych grup (w niektórych przypadkach może być ich więcej).
Kiedy zaczniesz już przyjmować leki, lekarz zaplanuje wizyty kontrolne co 2-4 tygodnie. Po zmianie schematu leczenia będą się one odbywały zwykle co 4 tygodnie. Natomiast po ustabilizowaniu ciśnienia za pomocą leków lekarza będziesz odwiedzać znacznie rzadziej, mniej więcej co 3 miesiące.
Stany pilne i naglące związane z nadciśnieniem tętniczym
Kiedy ciśnienie tętnicze nagle rośnie, ale nie towarzyszą mu postępujące powikłania narządowe, mówimy o stanie pilnym. Wysokimi objawami są bóle głowy, krwawienie z nosa czy znaczny niepokój. W takim wypadku zgłoś się na oddział obserwacyjny izby przyjęć lub SOR, gdzie po doraźnym leczeniu i kilku godzinach obserwacji i normalizacji ciśnienia, zostaniesz wypisana. W ciągu kilku najbliższych dni powinnaś zgłosić się do kontroli do swojego lekarza lub do poradni Podstawowej Opieki Zdrowotnej (POZ).
Stany naglące to już sytuacje zagrożenia zdrowia lub nawet życia. W takim przypadku musisz szybko obniżyć ciśnienie, aby uniknąć poważnych następstw, np. encefalopatii nadciśnieniowej, krwawienia wewnątrzczaszkowego, zawału serca, ostrej niewydolności serca z obrzękiem płuc czy rozwarstwienie aorty. Kiedy ciśnienie tętnicze osiąga wartości powyżej 180/120 mmHg, Ty lub ktoś z Twoich bliskich musi zadzwonić po karetkę. Zwykle w takim wypadku trafisz na oddział intensywnej terapii.
Podsumowanie - warto zapamiętać
- Nadciśnienie tętnicze rozpoznaje się, gdy jego wartości z dwóch lub większej ilości pomiarów wykonanych minimum dwóch wizyt w gabinecie lekarskim wynosiło ≥ 140/90 mmHg.
- Pomiary ciśnienia w domu bardzo pomagają ustalić rozpoznanie, a później ułatwiają odpowiednią modyfikację rodzaju leczenia, jak i dawek leków. Dodatkowo pozwalają odróżnić faktyczne nadciśnienie tętnicze od „efektu białego fartucha”.
- Pierwotne nadciśnienie tętnicze krwi rozpoznaje się po wykluczeniu wtórnego.
- Profilaktyczne pomiary nadciśnienia tętniczego krwi (tzn. u wszystkich ludzi dorosłych, nie leczonych z powodu z jego powody) należy wykonywać przynajmniej raz w roku, niezależnie od wcześniejszych wartości ciśnienia.
Opublikowane komentarze dodawane są przez użytkowników w oparciu o ich własne przekonania. Dlatego nie mogą być traktowane jako porada lekarska lub dotycząca stosowania leku. W razie wątpliwości, skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.